Cựu Chủng Sinh Huế

Khi đánh giá một xã hội có văn minh hay không, người ta thường nhìn vào những ứng xử nơi công cộng: biết xếp hàng, không xả rác, nhường ghế cho người già, hay giúp đỡ người gặp khó khăn.

Tình bạn trên Facebook, một khái niệm tưởng chừng như rất hiện đại, thực chất lại là một tấm gương phản chiếu đầy đủ những hỉ, nộ, ái, ố của các mối quan hệ ngoài đời thực, nhưng được khuếch đại và gia tốc bởi công nghệ.

Trong thời gian gần đây, nhiều trường hợp mạo danh các tổ chức, cá nhân trong Giáo hội Công giáo tại Việt Nam đang diễn ra ngày càng tinh vi, đặc biệt trên nền tảng mạng xã hội và website giả mạo. Gần đây nhất, Hội đồng Giám mục Việt Nam cũng là nạn nhân của hình thức lừa đảo trực tuyến này.

Các nhà nghiên cứu cho rằng việc sử dụng công nghệ giúp bảo vệ não bộ khỏi suy giảm nhận thức và chứng sa sút trí tuệ theo vài cách khác nhau, như kích thích não bộ, đặc biệt là khi học cách sử dụng các thiết bị và ứng dụng mới.

Không phải ngẫu nhiên mà thông tin mới trên mạng xã hội được gọi là feed – nghĩa là thứ để cho bạn ‘ăn’. Nhưng câu hỏi là: bạn đang được nuôi dưỡng bằng gì – tri thức hay rác rưởi?

Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Mỗi ngày, chúng ta đều lướt qua hàng trăm bài đăng, tin tức, video... và không ít lần, một nội dung nào đó khiến ta tức giận, bức xúc.

Mặc dù việc sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội trong đối thoại chính trị đã xuất hiện từ những năm 1990 tại Mỹ, nhưng vai trò của các kênh truyền thông xã hội chỉ bắt đầu nhen nhóm sự thay đổi lớn về cách thức giao tiếp giữa ứng viên và cử tri kể từ năm 2008, tại cuộc đua giữa Barack Obama và John McCain.

Chia sẻ đức tin trên mạng không phải để cãi thắng hay áp đặt niềm tin lên người khác. Nhưng là để bắc nhịp cầu cảm thông và nuôi dưỡng sự kết nối chân thành. Trong một thế giới chia rẽ và phân cực, chúng ta hãy trở thành sứ giả của hòa giải và hiệp nhất.

Hãy nhìn hình ảnh bên trên. Đó là giao diện của Facebook (lúc bấy giờ được gọi là The Facebook) vào thời điểm Mark Zuckerberg và một vài người bạn phát hành nó từ ký túc xá sinh viên 20 năm trước. Từ đó tới nay, nền tảng mạng xã hội phổ biến nhất thế giới này đã được thiết kế lại hàng chục lần.

Những dịch vụ này sử dụng AI để tái tạo lại ảnh chụp, khiến người trong ảnh gốc bị khỏa thân. Phần lớn nạn nhân là nữ. Đây là một phần trong xu hướng đáng lo ngại về nội dung khiêu dâm không có sự đồng thuận đang được phát triển và phát tán do những tiến bộ của AI.

Facebook làm lan truyền thông tin nhanh chóng kinh hoàng. Facebook có thể tạo hiệu ứng đám đông, nhiều người giơ nắm đấm cao tay hò hét, nhưng Facebook không bao giờ đánh động nổi lương tri kẻ gây ra bất công và càng không bao giờ là nơi thực thi công lý.

Hôm 29/5/2023, Vatican đã công bố một văn kiện về mạng xã hội, trong đó suy tư về sự hiện diện trực tuyến của người Công giáo. Các tác giả của văn kiện này lo ngại về “sự truyền thông luận chiến và hời hợt” của một số linh mục và giám mục.

Trong kế hoạch hướng đến tương lai, Giáo hội phải tham gia vào việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số. Nhưng để thực hiện điều này, Giáo hội cần sự khôn ngoan và có kế hoạch toàn diện. Trước tiên và trên hết, đó là sự khôn ngoan để nhận biết các phương tiện truyền thông xã hội chỉ đơn thuần là một công cụ.

Những người lãnh đạo trong Giáo hội, đặc biệt là các Giám mục cần hiểu về các mạng xã hội và áp dụng sự hiểu biết này trong việc xây dựng các kế hoạch, chính sách và chương trình mục vụ của mình. Khi có điều kiện, các ngài cũng nên tự học về các mạng xã hội.

Liên quan đến mối tương quan giữa giới trẻ và mạng xã hội, ĐHY đã chia sẻ một số thông tin có được từ một cuộc khảo sát do tổ chức Gravissimum educationis thực hiện. Vấn đề đầu tiên là biết làm thế nào giới trẻ nhìn bản thân, nhìn chúng ta và nhìn tha nhân.

Nếu chúng ta có thể chân thành với chính mình, thì có lẽ những điều này sẽ giúp chúng ta lùi lại một bước khỏi việc đóng vai Thiên Chúa và tiến thêm một bước để trở nên cẩn trọng hơn đối với sự hiện diện trên của mình trên mạng xã hội.

Cứ năm người dân Singapore thì bốn người sử dụng phương tiện truyền thông xã hội, gồm Facebook, Instagram hay Twitter. Đảo quốc hơn 5 triệu dân có tới 4.5 triệu người dùng Facebook một cách tích cực, theo thông báo của Meta vào cuối năm 2021.

Mahatma Gandhi từng nói “con người là sản phẩm của những gì mình đã suy nghĩ, những gì mình nghĩ mình sẽ trở thành.” Có lẽ câu nói trên vẫn còn rất đúng với chúng ta hôm nay, nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi, những gì đang thật sự ảnh hưởng đến cách chúng ta suy nghĩ, đã suy nghĩ trong một thời đại bùng nổ về thông tin và mạng xã hội mà chúng ta đang sống?

Đang khi Facebook bị cáo buộc thờ ơ với những nghiên cứu cho thấy ảnh hưởng độc hại của các mạng xã hội phe nhóm trên thanh thiếu niên, nhật báo La Croix điểm lại các can thiệp khác nhau của Đức Giáo hoàng về chủ đề kỹ thuật số. Đặc biệt ngài tố giác một chủ nghĩa tiêu thụ truyền thông và nguy cơ “ô nhiễm tinh thần”.

Có thể nói rằng thế giới trực tuyến (thế giới của Internet) là một phần thiết yếu của cuộc sống con người trong thế kỷ 21, vì ảnh hưởng quá lớn rộng và sâu đậm của nó. Nó tạo ra cả một nền văn hoá mới mang tính toàn cầu.