Trong điều lệ thành lập trường, các trường tư thục ở Mỹ đã viết nhà trường cần giúp học sinh đều nhận thức được rằng: “Có thiện lương mà không có tri thức thì yếu nhược, có tri thức mà không có thiện lương thì sẽ nguy hiểm. Có thiện lương, có tri thức lại vừa có phẩm cách cao thượng sẽ đặt một nền tảng hữu ích cho nhân loại”.
Nông thôn Nhật Bản từ lâu đã thực hiện hiện đại hóa, mức sống của người dân gần như không có sự khác biệt so với thành thị, thậm chí có không ít gia đình ở nông thôn có điều kiện sống còn hơn cả thành phần trí thức ở thành phố.
Tham nhũng, nghèo đói và tri thức người dân là ba chân kiềng gắn chặt với nhau. Trình độ càng thấp, nghèo đói và tham nhũng càng tràn lan. Còn tham nhũng làm nghèo đói trở nên thậm tệ hơn và chặn đứng mọi cơ hội tiếp nhận giáo dục.
Nhóm nhân sĩ, trí thức đề nghị Hiến pháp mới tôn trọng quyền dân chủ của dân và quyền sở hữu tư nhân về đất đai Sở hữu toàn dân về đất đai là nguyên nhân dẫn đến hàng ngàn cuộc phản đối của nông dân.
Nhà chính trị Ikeda Hayato và nhóm trí thức cộng tác với ông đã biến giấc mơ của mình thành giấc mơ của toàn xã hội. Họ là những người hiểu được nguyện vọng của người dân và quyết chí đáp ứng bằng trí tuệ và tâm huyết của mình.
Nguyễn Trường Tộ là một trí thức sâu sắc và độc đáo nhất trong bối cảnh đất nước đầy bất trắc và bi thảm vào hậu bán thế kỷ XIX. Ông xuất hiện như một trí thức công giáo trẻ, đầy tài năng, có tư duy sáng tạo, quan điểm về thời cuộc rất tiến bộ và luôn nặng lòng với dân tộc.
Brunei chỉ với hơn 400 ngàn dân có 01 bằng sáng chế. Việt Nam, gần 90 triệu dân với đội ngũ giáo sư hơn 9.000 người không có bằng sáng chế nảo. Đó là điều bất bình thường và không thể nói khác, là món nợ và nỗi hổ thẹn của trí thức Việt Nam.
Cách đây gần hai tháng, Tiến sĩ sử học Hãn Nguyên Nguyễn Nhã có cuộc chia tay với bạn bè trí thức ở Sài Gòn trước khi sang Mỹ để thực hiện một công việc mà theo ông, đó là sự nghiệp mà ông theo đuổi cả đời người.
Sài Gòn, bề nổi là một thành phố lộng lẫy xa hoa sực mùi dầu thơm và những nhà hàng tiệm ăn sang trọng. Nhưng vẫn còn đó một Sài Gòn của những công nhân, những trí thức mà bữa cơm chiều chỉ là bát cơm không, mua ở cổng nhà ga.
“Trí thức và vai trò của trí thức” hay “câu chuyện về trí thức” là một đề tài không mới, nhưng chưa bao giờ cũ. Đây cũng là một đề tài rất phức tạp và dễ gây tranh cãi, nhưng là một đề tài đầy ý nghĩa đối với bất cứ xã hội nào, trong bất cứ thời đại nào. Có rất nhiều góc nhìn khác nhau về trí thức, mỗi góc nhìn lại cho ta một cách hiểu về trí thức và vai trò của trí thức.